Χριστούγεννα

Χριστός ετέχθη σήμερον
χαρείτε όλοι οι αδελφοί
εν Πνεύματι Αγίω
ας γίνει ουρανός η γη!
Χριστός γεννάται ας δοξάσουμε
και κάθε αμαρτία ας παύσουμε!

Χρόνια σας πολλά κι ευλογημένα!

Tο Mυστήριο της Mετανοίας

Τι είναι η εξομολόγηση;
Είναι το μυστήριο της μετάνοιας μιας ψυχής, που συναισθάνεται την ευγνωμοσύνη αλλά και την ενοχή της ενώπιον του Χριστού, που σταυρώθηκε για να αναλάβει τις αμαρτίες μας και να μας επιστρέψει στον Παράδεισο. Ομολογεί κατόπιν ο άνθρωπος τις αμαρτίες του και υπόσχεται να αγωνιστεί για να εφαρμόσει το θέλημα του Θεού με ακρίβεια και αγάπη.
Τι είναι αμαρτία;
Αμαρτία είναι η παράβαση του θελήματος του Θεού. Συχνά έρχονται στον εξομολόγο άνθρωποι που ισχυρίζονται ότι δεν έχουν κάνει σοβαρές αμαρτίες. Νομίζουν ότι αμαρτία είναι μόνον ο φόνος, η μοιχεία κλπ. Όμως η μεγαλύτερη αμαρτία είναι η περιφρόνηση του Θεού. Και περιφρονεί κανείς το Θεό όταν δεν ενδιαφέρεται να μάθει το θέλημά Του και να το εφαρμόσει στη ζωή του. Έτσι απομακρύνεται σταδιακά από το Θεό και χάνει την ουράνια βασιλεία και μακαριότητα. Αυτό είναι ο πνευματικός θάνατος.
Ποιος ανακάλυψε την εξομολόγηση;
Κανείς δεν εφεύρε την εξομολόγηση ! Μας την παρέδωσε ο ίδιος ο Χριστός, όταν έδωσε στους Αποστόλους εντολή να συγχωρούν αμαρτίες, εν ονόματι του Θεού. Από τότε οι Απόστολοι χειροθέτησαν τους επισκόπους και αυτοί με τη σειρά τους, τους ιερείς και ποιμένες μέχρι σήμερα. Όσο μεγάλος ʼγιος και να είναι κανείς, δεν σώζεται χωρίς την εξομολόγηση, γι΄αυτό και ανήκει στα υποχρεωτικά μυστήρια, όπως και το βάπτισμα.
Ποιο νόημα έχει η εξομολόγηση; Εγώ τα λέω μόνος μου στο Θεό!
Άλλο πράγμα να τα λες σε έναν φίλο σου, ή ακόμη και στο Θεό (αλλά δεν ξέρεις φυσικά αν σε ακούει, γιατί και ο Φαρισαίος μιλούσε, αλλά μόνον αυτός τα άκουγε!) και άλλο πράγμα να τα λές στον πνευματικό που είναι πρόσωπο μπροστά στα μάτια σου και εκπρόσωπος του Θεού εκείνη τη στιγμή. Η εξομολόγηση σβήνει τις αμαρτίες όλες (αν φυσικά είναι ειλικρινής η μετάνοια) και ο άνθρωπος ξαναφτάνει στη στιγμή του βαπτίσματος, δηλαδή όπως όταν ο Χριστός τον ξέπλυνε με το αίμα του και τον καθάρισε. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν χρωστάς στο Θεό και δεν πρόκειται να κριθείς, αλλά θα μπείς αυτόματα στη βασιλεία Του. Μάλλον η βασιλεία Του έχει έρθει ήδη από τώρα μέσα στην ψυχή σου.
Εγώ κοινωνάω, αλλά δεν εξομολογούμαι, μπορώ να σωθώ;
Κανείς δεν είναι άξιος να μεταλαμβάνει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού και όποιος το κάνει αυτό όχι μόνον δεν ωφελείται αλλά βάζει κρίμα μεγάλο στο λαιμό του. Ο Απόστολος Παύλος λέει ότι για το λόγο ότι πολλοί κοινωνάνε απροετοίμαστοι, αρρωσταίνουν και μερικοί και πεθαίνουν. Γι΄αυτό είναι απαραίτητη η προετοιμασία πριν τη θεία Κοινωνία και μάλιστα με τον καθαρισμό της Εξομολόγησης.
Πως πρέπει να εξομολογούμαι;
Όταν προετοιμάζεσαι για εξομολόγηση, ζήτα από το Θεό να σου δώσει φώτιση και ταπείνωση, ώστε να μπορέσεις να δεις όλες τις αμαρτίες σου και να ξεριζώσεις τα πάθη από την ψυχή σου. Έπειτα όταν πέφτεις σε μια αμαρτία, μην περιμένεις να πας για εξομολόγηση για να μετανοήσεις, αλλά εκείνη τη στιγμή να ζητάς από το Θεό να σε συγχωρέσει και έτσι πάντοτε θα είσαι καθαρός. Τέλος όταν πας για εξομολόγηση θα πείς όλες τις αμαρτίες σου, ότι θυμάσαι από τη στιγμή που γεννήθηκες μέχρι σήμερα, χωρίς να κρύψεις το παραμικρό, όπως δεν κρύβεις από το γιατρό τις πληγές σου, επειδή ντρέπεσαι!
Και τι γίνεται α ο πνευματικός φανερώσει μία αμαρτία μου;
Είναι μεγάλη αμαρτία να ξεφύγει κάτι από τον πνευματικό, από τις αμαρτίες των άλλων, γι΄αυτό και η εκκλησία δεν δίνει αυτό το χάρισμα σε όλους τους ιερείς, αλλά μόνον σε εκείνους που είναι ικανοί και έχουν κάποια ηλικία και μόρφωση συνήθως. Πρόσεξε όμως γιατί είναι αμαρτία και εσύ ο ίδιος να λες τι σου είπε ο πνευματικός στην εξομολόγηση για τις αμαρτίες σου και τι κανόνα σου έβαλε να τηρήσεις και να το συγκρίνεις με άλλους ανθρώπους και να κρίνεις.
Ο Κανόνας τι αντιπροσωπεύει;
ΚΑΝΟΝΑΣ είναι μια οδηγία που θα σου δώσει ο πνευματικός για να εφαρμόσεις και να βοηθηθείς στην πνευματική σου ζωή. Ας πούμε θα σου πει να λες κάθε μέρα τους Χαιρετισμούς στην Παναγία ή το "Πάτερ ημών" κλπ. ή να λες το "Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησόν με" τριάντα φορές την ημέρα.
Τι είναι το ΕΠΙΤΙΜΙΟ;
ΕΠΙΤΙΜΙΟ είναι μια "συνταγή" που θα σου δώσει ο γιατρός της ψυχής (πνευματικός) για να σε βοηθήσει στη μετάνοια. Γιατί η μετάνοια δεν αποκτάται κατά παραγγελία, αλλά χρειάζεται κόπο και προσπάθεια και κάποια μυστικά που θα τα μάθεις από πνευματικά βιβλία και τον πνευματικό σου. Μπορεί να σου πει να νηστέψεις τρείς μέρες ή να επισκεφτείς ένα Ιδρυμα ή να δώσεις ελεημοσύνη για την ψυχή σου κλπ.
Πρέπει να έχω τον δικό μου Πνευματικό;
Όπως έχεις τον οικογενειακό γιατρό που ξέρει το ιστορικό σου από παιδί και σε συμβουλεύει για κάθε πρόβλημα υγείας, έτσι πρέπει να έχεις και τον πνευματικό που να σε ξέρει και να τον εμπιστεύεσαι ότι και αν συμβεί. Στην αρχή ίσως χρειαστεί να γνωρίσεις 2-3, μέχρι να διαλέξεις εκείνον που αναπαύει την ψυχή σου και σε βοηθάει περισσότερο να πλησιάσεις το Θεό, αλλά μετά πρέπει να τον βλέπεις σαν πνευματικό πατέρα, αναντικατάτατο.
Πηγή: http://www.gerontas.com/

Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό μου αρχείο.

Το νόμισμα της καλοσύνης

Κάποτε, ο γνωστός συγγραφέας Ντοστογιέφσκυ βγήκε στον απογευματινό του περίπατο. Ενώ η ημέρα έφθανε στο σούρουπο ένας ζητιάνος άπλωσε το χέρι και ζητούσε βοήθεια.
Ο Ντοστογιέφσκυ ψάχνει τις τσέπες του να βρεί κανένα κέρμα, αλλά δεν βρίσκει τίποτα. Ψάχνει το ωρολόγι του να το προσφέρει, αλλά και εκείνο το είχε ξεχασμένο στο σπίτι του.
Ο μεγάλος αυτός συγγραφέας κοκκίνησε λίγο στο πρόσωπο και πάνω στην αμηχανία του έσκυψε, φίλησε το χέρι του τυφλού και ψιθύρισε: " Συγχώρα με, καλέ μου άνθρωπε, γιατί αυτή τη στιγμή δεν έχω τίποτα να σου προσφέρω" . Και ο γέρο ζητιάνος απαντά: " Ευχαριστώ πολύ. Το πήρα. Αυτό που μου έδωσες δεν μπορούσα να το βρώ αλλού. Το νόμισμα της καλοσύνης σπάνια το βρίσκω".
Πηγή:http://www.gerontas.com
Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό μου αρχείο.

Τι σημαίνει να είσαι «φτωχός»

Ένας πατέρας με οικονομική άνεση, θέλοντας να διδάξει στο γιο του τι σημαίνει φτώχεια, τον πήρε μαζί του για να περάσουν λίγες μέρες στο χωριό, σε μια οικογένεια που ζούσε στο βουνό.
Πέρασαν τρεις μέρες και δυο νύχτες στην αγροικία. Καθώς επέστρεφαν στο σπίτι, μέσα στο αυτοκίνητο, ο πατέρας ρώτησε το γιο του:
«Πώς σου φάνηκε η εμπειρία;»
«Ωραία» απάντησε ο γιος με το βλέμμα καρφωμένο στο κενό.
«Και τι έμαθες;» συνέχισε με επιμονή ο πατέρας.
Ο γιος απάντησε:
- Εμείς έχουμε έναν σκύλο, ενώ αυτοί τέσσερις.
- Εμείς διαθέτουμε μια πισίνα που φτάνει μέχρι τη μέση του κήπου, ενώ αυτοί ένα ποτάμι δίχως τέλος, με κρυστάλλινο νερό, μέσα και γύρω από το οποίο υπάρχουν και άλλες ομορφιές…
- Εμείς εισάγουμε φαναράκια από την Ασία για να φωτίζουμε τον κήπο μας, ενώ αυτοί φωτίζονται από τα αστέρια και το φεγγάρι…
- Η αυλή μας φτάνει μέχρι το φράχτη, ενώ η δική τους μέχρι τον ορίζοντα…
- Εμείς αγοράζουμε το φαγητό μας, αυτοί πάλι, σπέρνουν και θερίζουν γι αυτό…
- Εμείς ακούμε CDs. Αυτοί απολαμβάνουν μια απέραντη συμφωνία από πουλιά, βατράχια, και άλλα ζώα. Και όλα αυτά διακόπτονται που και που από το ρυθμικό τραγούδι του γείτονα που εργάζεται στο χωράφι…
- Εμείς μαγειρεύουμε με ηλεκτρική κουζίνα. Αυτοί ό,τι τρώνε έχει αυτή τη θεσπέσια γεύση, μια και μαγειρεύουν στα ξύλα…
- Εμείς, για να προστατευθούμε, ζούμε περικυκλωμένοι από έναν τοίχο με συναγερμό. Αυτοί ζουν με τις ορθάνοιχτες πόρτες τους, προστατευμένοι από τη φιλία των γειτόνων τους…
- Εμείς ζούμε «καλωδιωμένοι» με το κινητό, τον υπολογιστή, την τηλεόραση. Αυτοί, αντίθετα, «συνδέονται» με τη ζωή, τον ουρανό, τον ήλιο, το νερό, το πράσινο του βουνού, τα ζώα τους, τους καρπούς της γης τους, την οικογένειά τους.
Ο πατέρας έμεινε έκθαμβος από τις απαντήσεις του γιου του…

Και ο γιος ολοκλήρωσε με τη φράση:
Σ’ ευχαριστώ, μπαμπά, που μας δίδαξες πόσο φτωχοί είμαστε.

ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ ΓΙΝΟΜΑΣΤΕ ΦΤΩΧΟΤΕΡΟΙ ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΟΥ ΕΧΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΣΗ, ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ ΕΡΓΑ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΜΑΣ.
ΑΓΩΝΙΟΥΜΕ ΠΩΣ ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ, ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ, ΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΟΛΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

ΑΝΤΙ ΝΑ ΜΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ «ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ».

Πηγή: http://www.pigizois.net/
Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό μου αρχείο.

Περί Ταπεινώσεως

Η ταπείνωση τους διαβόλους κάνει αγγέλους, ενώ η υπερηφάνεια τους αγγέλους κάνει διαβόλους.
Από τον άγιο Ιωάννη της Κλίματος ότι ταπείνωση είναι μία μυστική δύναμη την οποία λαμβάνουν σε τέλειο βαθμό οι αληθινοί άγιοι. Αυτή η αρετή αποκτάται απ’ αυτούς που ετελειώθησαν στα καλά έργα με την δύναμη της θείας χάριτος και την συνεχή βία της φύσεως των.
Μερικοί άνθρωποι φαίνονται εκ της φύσεως των πράοι και ταπεινοί, άλλοι ταπεινώνουν την σκέψη των σκεπτόμενοι συνεχώς τις αμαρτίες και τις πτώσεις των, αλλά καμμία απ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι η αληθινή ταπείνωση, όπως μας λέγει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος: «Δεν είναι ο καθένας από την φύση του πράος, γαλήνιος και ήσυχος ή ότι έφθασε στον ύψιστο βαθμό της ταπεινοφροσύνης... ούτε αυτός που σκέπτεται τις πτώσεις και αμαρτίες του είναι ταπεινόφρων, αλλά εκείνος που έχει κάτι μέσα του άξιο προβολής και υπερηφάνειας και δεν υπερηφανεύεται, και θεωρεί τον εαυτό του χώμα και στάχτη. Εάν κάποιος με την χάρη του Θεού έφθασε σε σημείο να νικά όλα τα κακά πνεύματα και δεν του διαφεύγει καμμία αρετή ή αγαθό έργο πού να μη το επιτέλεσε και μετά απ’ αυτά αισθάνθηκε τον εαυτό του ότι έλαβε αυτό το χάρισμα της ταπεινώσεως, όταν το Άγιο Πνεύμα συμμαρτυρεί με το δικό του πνεύμα, κατά τον λόγο του Αποστόλου Παύλου, τότε αυτό βεβαίως είναι τελειότης της ταπεινοφροσύνης» (Λόγος 20ος αγίου Ισαάκ). Εάν κάποιος έχει την χάρη να επιτελή θαύματα, να κινεί όρη με την προσευχή του, να βλέπει τον Θεό όπως ο Μωϋσής, να ζει με τους λέοντες, όπως ο Δανιήλ στον λάκκο των λεόντων, να μη καίγεται στο πυρ, όπως οι τρεις νέοι στην Βαβυλώνα, να βαδίζει επάνω στα νερά, όπως η Μαρία Αιγυπτία, να ανεβαίνει μέχρι τρίτου ουρανού, όπως ο Απόστολος Παύλος και μετά από όλα αυτά να πιστεύει και να λέγει, όπως ο Απόστολος Παύλος: «ότι Χριστός Ιησούς ήλθεν εις τον κόσμον αμαρτωλούς σώσαι ων πρώτος ειμί εγώ» (Α' Τιμ. 1,15), τότε αυτός έφθασε στην αληθινή ταπείνωση.
Η Αγία Γραφή μας λέγει ότι η ταπείνωση αποκτάται με τις διάφορες θλίψεις και δοκιμασίες της ζωής: «Και εταπεινώθη εν κόποις η καρδία αυτών» (Ψαλμ. 106,12). Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος μας λέγει ότι η ταπείνωση γεννάται από την υπακοή (Λόγος 4ος), ενώ ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής μας διδάσκει ότι γεννάται στην καρδιά του ανθρώπου από την πίστη και τον φόβο του Θεού: «Αυτός που πιστεύει φοβάται και αυτός που φοβάται ταπεινώνεται». Ο άγιος Ισαάκ εκλέγει ότι προέρχεται από το πλήθος των προσευχών και δεήσεων προς τον Ύψιστο: «Όταν κάποιος αντιλαμβάνεται ότι έχει ανάγκη από την βοήθεια του Θεού, προσεύχεται πολύ και με το πλήθος των προσευχών του ταπεινώνεται η καρδιά του. Διότι είναι αδύνατο, όταν κανείς προσεύχεται και ζητά βοήθεια από τον Θεό, να μη προσεύχεται με ταπείνωση».
Η ταπείνωση μας προκαλεί μέγιστη ωφέλεια διότι μας παρέχει την σωτηρία της ψυχής μας: «Εταπεινώθην και έσωσε με ο Κύριος» λέγει ο Δαβίδ, ενώ ο Ίδιος ο Σωτήρ μας λέγει: «όστις ουν ταπεινώσει εαυτόν ως το παιδίον τούτο, ούτος εστίν ο μείζων εν τη βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. 18,5).
Ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος λέγει, όπως η σκιά ακολουθεί το σώμα, έτσι και τους ταπεινούς στοχασμούς ακολουθεί το έλεος του Θεού.
Πατέρες και αδελφοί, είδαμε εν συντομία ανωτέρω, πως εγκωμιάζουν την ταπείνωση οι Άγιοι Πατέρες και η Θεία Γραφή. Παρότι ολίγοι φθάνουν στην τελειότητα αυτής της αρετής, εμείς όμως να μη απελπιζόμαστε εξ αιτίας της αδυναμίας μας, αλλά να ζητάμε το έλεος του Θεού, για να φθάσουμε είθε στην άκρη του δακτύλου τής χάριτος των Αγίων Του. Αμήν.
Πηγή: http://www.pigizois.net/

Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό μου αρχείο.

Άγιον Όρος - Οκτώβριος 2009

Από τις συμβουλές στους Μοναχούς αγίου Γέροντα: «Αν εργάζεσαι το εργόχειρό σου και σημάνει η ώρα της προσευχής, μη πεις στον εαυτό σου «ας αποτελειώσω της σειρά που μου απόμεινε ή ας συμπληρώσω λίγες βελονιές κι ύστερα πηγαίνω». Παραμέρισε όλα τ’ άλλα καθήκοντα και δόσε το χρέος σου στο Θεό. Διαφορετικά μαθαίνεις να θεωρείς πάρεργο την προσευχή και την Ακολουθία. Έτσι όμως και την ψυχή στερείς από πνευματική τροφή και το σώμα σου από υλική.Γιατί δε θα προκόψει το εργόχειρο σου, χωρίς την ευλογία του Θεού. Η προθυμία σου στα πνευματικά και στα σωματικά θα φανεί από το πρωί που θα ξημερώσει».
Ό μοναχισμός, παιδί μου, δεν είναι κάτι το όποιο είναι ανθρώπινη εκλογή ή ανθρώπινη επινόησης ή σκέψη ή φαντασία. Ό μοναχισμός είναι πρόσκληση... και κάτι παραπάνω, έλξη. «Ουδείς δύναται ελθείν προς με εάν μη ό Πατήρ ό πέμψας με έλκυση αυτόν» (Ίωάν. 6,44). Στό πλήθος των χριστιανών λέει ό Κύριος μας: «Ούχ ύμεϊς με εξελέξασθε, άλλ' εγώ εξελεξάμην υμάς, και έθηκα υμάς ϊνα ύμεϊς ύπάγητε και καρπόν φέρητε» (Ίωάν. 15, 16). Στούς μοναχούς όμως εκδηλώνει μία ιδιαίτερη πρόνοια και λέει: «Ουδείς δύναται έλθεϊν προς με εάν μη ό Πατήρ ό πέμψας με έλκυση αυτόν».
Αρα, λοιπόν, οί μοναχοί ειλκύσθησαν από την θεία Πρόνοια με ένα σκοπό• να επαναφέρουν την ισορροπία της ανθρώπινης προσωπικότητας. Ή ανθρωπινή προσωπικότητα, ή οποία κατασκευάσθη εξ αρχής κατ' εικόνα και ομοίωση του Θεού, με την πτώση διεφθάρη. Αυτή λοιπόν την προσωπικότητα «ένεδύθην άμα τη σαρκώσει του ό Θεός Λόγος». Επανέφερε πίσω ό Θεός Λόγος, την θεία Χάρη, την οποία απολέσομε με την πτώση.
Την λάβαμε όλοι οί ορθόδοξοι από το Βάπτισμα. Οί μοναχοί την λαμβάνουν κατά δύο τρόπους. Και από το Βάπτισμα και από τη μοναχική τους κούρα. Έκτοτε χρειάζεται ή πρακτική πλέον μορφή της έμπρακτης αύταπαρνήσεως της φιλοθεΐας, οπότε αρχίζει ή ενέργεια της Χάριτος και επαναφέρει τον άνθρωπο στην θέση του, στον αγιασμό.
ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΙΩΣΗΦ ΤΟΝ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΟ
Πηγή: http://www.pigizois.net

Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό μου αρχείο.

Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας

Η Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας είναι κτισµένη στη νοτιοανατολική πλευρά της χερσονήσου στην τοποθεσία Μελανά, περιοχή όπου διασώζονται σπαράγµατα µνηµείων που µας πάνε πίσω σε προχριστιανικά χρόνια.
Η Λαύρα κατέχει την πρώτη θέση στην ιστορία και ιεραρχία των µονών του Άθω, και ιδρυτής της είναι η σεβασµιώτερη µορφή µεταξύ των Αγιορειτών, ο άγιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης. Είναι το πρόσωπο που εισάγει στον µέχρι τότε σπηλαιώδη και ερηµιτικό µοναχισµό τον µετέπειτα επικρατήσαντα τρόπο µοναχικής ζωής, τον κοινοβιακό.
Με άδεια του αυτοκράτορα Ρωµανού του Β΄ ο Αθανάσιος ξεκινά τα έργα. Σύντοµα, αυτοκράτορας ανακηρύσσεται ο φίλος του αγίου Νικηφόρος Φωκάς, ο οποίος και του συµπαραστέκεται ποικιλοτρόπως. Αρχικά ανεγείρεται το Καθολικό και πολύ σύντοµα πολλοί, αλλόγλωσσοι και αλλόφυλοι, επιφανείς και άσηµοι, έρχονται να µονάσουν υπό την καθοδήγηση του αγίου. Την πολιτική υποστήριξης του Φωκά προς τον Αθανάσιο συνεχίζουν και οι διάδοχοί του Τσιµισκής και Βασίλειο Β΄ ο Βουλγαροκτόνος, παρά τις αντιδράσεις και κατηγορίες που κάποιοι έσπευσαν να κοµίσουν κατά του αγίου Αθανασίου. Μετά τον θάνατο του αγίου την επιτροπία της Λαύρας αναλαµβάνουν κατ' εντολή του ο ιδρυτής της Μονής των Ιβήρων άγιος Ιωάννης και ο πατρίκιος Νικηφόρος ο Ουρανός. Η µονή βρίσκεται από καιρό σε περίοδο ακµής και σταδιακά αποκτά πολλά αφιερώµατα: εκτός από το σολέµνιο (ετήσια επιχορήγηση χρυσών νοµισµάτων) που καθιερώθηκε από τον Φωκά και τον Τσιµισκή, ο Βασίλειος ο Β΄ προσέφερε στη µονή ένα νησί (κοντά στη Σκιάθο). Σταδιακά, κτήµατα της Λαύρας γίνονται η µονή Γοµάτου, Μονοξυλίτου, Αµαλφινών, Κάλυκα, το Ξηρόκαστρον, ο όρµος Πλατύς. Τις κτήσεις αυτές επικυρώνουν µε αυτοκρατορικά χρυσόβουλλα ο Ανδρόνικος ο Β΄ και ο δεσπότης Δηµήτριος Παλαιολόγος (1429).
Ο κράλης των Σέρβων Στέφανος Δουσάν, όπως και άλλοι µεταγενέστεροι σλαύοι ηγεµόνες, φέρεται µε γενναιοδωρία προς τη Λαύρα. Η µονή µέχρι και τον 14ο αιώνα παρέµεινε κοινόβιο, αλλά οι πειρατικές επιδροµές προκάλεσαν την αποδιοργάνωσή της, ενώ σοβαρές ζηµιές επέφεραν διάφοροι σεισµοί που έπληξαν την Λαύρα, όπως αυτός του 1585. Στη σταδιακή παρακµή της µονής συνέτεινε το βάρος της φορολογίας των µοναστηριών στα χρόνια της τουρκοκρατίας, που σχεδόν συνολικά το σήκωσαν η Λαύρα µαζί µε τις µονές Βατοπεδίου και Ιβήρων.
Η µετάβαση κατά τον 14ον αιώνα στην ιδιορρυθµία, οδήγησε τη µονή στη χρήση ενός ιδιαίτερου τυπικού, όµοιο µε αυτό των Λαυρών της Παλαιστίνης. Το 1574 µε την επέµβαση του πατριάρχη Αλεξανδρείας Σιλβέστρου, η µονή επιστρέφει στο κοινοβιακό σύστηµα, για να επιστρέψει στην ιδιορρυθµία το 1670.
Ο ναός, αν και αρχικά ήταν αφιερωµένος στον Ευαγγελισµό της Θεοτόκου, µε την κοίµηση του αγίου Αθανασίου τιµάται και πανηγυρίζει στη µνήµη του. Η αρχική του κατασκευή ανάγεται στο 963, όµως στην οικοδοµική του ιστορία έχει περάσει αρκετές φάσεις, όπως και η πλειονότητα των αθωνικών Καθολικών. Οι αγιογραφίες του Καθολικού ανήκουν στον Θεοφάνη τον Κρήτα, ενώ της τράπεζας πιθανώς σε κάποιο µαθητή του. Έξω από το Καθολικό βρίσκεται η φιάλη του αγιασµού που είναι η µεγαλύτερη του Αγίου Όρους. Η µονή διαθέτει 17 παρεκκλήσια και 19 εξωκκλήσια.
Από τους πολλούς και ανεκτίµητους θυσαυρούς της µονής σηµαντικότεροι είναι η εικόνα της Παναγίας της Κουκουζέλισσας, πατριαρχικοί και αυτοκρατορικοί σάκκοι και άγια λείψανα. Η βιβλιοθήκη της Λαύρας έχει περίπου 2,116 χειρόγραφα, 20,000 έντυπα βιβλία και περίπου 100 ξενόγλωσσα χειρόγραφα. Σ' αυτήν ανήκουν οι τρεις γνωστές σκήτες του Τιµίου Προδρόµου, της Αγίας Άννης και των Καυσοκαλυβίων, τα καλυβικά αθροίσµατα της Μικράς Αγίας Άννης, τα Κατουνάκια, τα Καρούλια, η Κερασιά, κ.α., τα ονοµαστά Κελλιά Μυλοπόταµος, Άγιος Νείλος, και τα ασκηταριά των αγίων Πέτρου, Αθανασίου και Νείλου. Στη µονή επίσης ανήκουν τα ιστορικά Κελλιά της Προβάτας και των Καρυών.
Το 1963 η Λαύρα και µαζί µ' αυτήν όλο το Άγιον Όρος γιόρτασε την Χιλιετηρίδα της. Το 1980 η Μεγίστη Λαύρα επέστρεψε στο κοινοβιακό σύστηµα. Σήµερα αριθµεί περί τους 50 µοναστηριακούς αδελφούς και τους 300 εξαρτηµατικούς. Πηγή ενημέρωσης http://www.mountathos.gr/ . Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό μου αρχείο.

Η πρωτεύουσα του Αγίου Όρους

Οι Καρυές είναι η πρωτεύουσα του Αγίου Όρους. Στην ιστορία τους υπήρξαν µια ξεχωριστή µορφή µοναστικής κοινότητας. Ο ηγούµενος της Λαύρας των Καρυών - η επιλεγοµένη και Μέση - κατείχε τον τίτλο του Πρώτου της "Συνάξεως των Γερόντων".
Στις Καρυές είναι εγκατεστηµένη η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους και η Ιερά Επιστασία, καθώς και τα αντιπροσωπεία των είκοσι µονών. Επίσης υπάρχουν µια σειρά από υπηρεσίες όπως ο Πολιτικός ∆ιοικητής, η Αστυνοµική ∆ιοίκηση, τα ΕΛ.ΤΑ, ο ΟΤΕ και το Κοινοτικό Ιατρείο. Στο χώρο των Καρυών βρίσκεται και η γνωστή εκκλησιαστική σχολή Αθωνιάδα.
Μια σηµαντική όψη της ζωής των Καρυών αποτελεί η ιστορία της αγοράς και των εργαστηρίων τους. Η αγορά των Καρυών αποκαλούνταν "το Παρίσι της Χαλκιδικής". Ήδη από τον 10ο αιώνα, οι Καρυές, ήταν αγορά µε σπουδαία κίνηση. Αρκετές φορές αυτή η κίνηση αναστάτωνε τον ιερό τόπο και το ζήτηµα για την επίλυσή του απαιτούσε την παρέµβαση του Οικουµενικού Πατριαρχείου.
Επί τουρκοκρατίας έχουµε µαρτυρίες για τη διακίνηση πολλών αγαθών. Ο 19ος αιώνας θα µπορούσε να χαρακτηριστεί ως η χρυσή εποχή ανάπτυξης και διατήρησης καταστηµάτων και χώρων εµπορίας ποικίλων προιόντων τόσο από µοναχούς όσο και από λαικούς. Η αταξία που επήλθε οδήγησε σε περιοριστικές αποφάσεις της Ιεράς Κοινότητας και του Πατριαρχείου, που όµως έµµειναν ανεφάρµοστες. Η παραδοσιακή υπαίθρια εβδοµαδιαία αγορά και η ετήσια εµποροπανήγυρη του δεκαπενταυγούστου σταδιακά ξέφτησαν και έσβησαν.
Οπωσδήποτε, το σηµαντικότερο κτίσµα µέσα στις Καρυές είναι ο ναός του Πρωτάτου -τιµάται στην Κοίµηση της Θεοτόκου-, που είναι και ο αρχαιότερος του Αγίου Όρους. Ο ρυθµός του ναού είναι βασιλική τρίκλητος άνευ τρούλλου µε µεταγενέστερη προσθήκη εγκάρσιου κλίτους. Η αρχιτεκτονική του ιστορία εκτείνεται από τον 10ο αιώνα έως και τα µέσα του 20ου, που έλαβε χώρα η τελευταία ανακαίνισή του. Πρόσωπα σαν το µάγιστρο Λέοντα, αδελφό του Νικηφόρου Φωκά, και τον Ιωάννη Ίβηρα ευεργέτησαν και κόσµησαν µε πολλά κειµήλια το Πρωτάτο. Ο ναός του Πρωτάτου,µετά από την πυρκαγιά του 1290 αγιογραφήθηκε από τον πρωτοµάστορα της Μακεδονικής σχολής Μανουήλ Πανσέληνο στις αρχές του 14ου αιώνα. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας έγιναν κάποια συµπληρωµατικά έργα. Το 1781 ανεγέρθηκε το κωδονοστάσιο πάνω σε παλαιότερα θεµέλια. Με την πάροδο των χρόνων το κτίσµα άρχισε να εµφανίζει επικίνδυνες φθορές που υποχρέωναν την ανακαίνισή του. Το έργο αυτό ξεκίνησε το 1955, γεγονός που διέσωσε τις περίφηµες τοιχογραφίες του ναού, αλλά δηµιούργησε και κάποια προβλήµατα. Πηγή ενημέρωσης http://www.mountathos.gr/ Οι φωτογραφίες είναι απο το προσωπικό μου αρχείο

Ιστορία του Αγίου Όρους

Η Χερσόνησος του Αγίου Όρους (ΑΟ), ο βορειοανατολικός δάκτυλος της γιγαντιαίας µυθικής παλάµης της Χαλκιδικής, που εισέρχεται σε βάθος 60 και πλέον χιλιοµέτρων στο Αιγαίο πέλαγος, κατέχει έκταση 332,5 τετρ. χιλιοµέτρων.
Η κατάσταση εδαφολογικά χαρακτηρίζεται ανώµαλη: λοφοσειρές που αρχίζουν από τη Μεγάλη Βίγλα, παραλλήλως κατευθυνόµενες προς το νότιο άκρο, παρατάσσονται, για να στηρίξουν στην απόληξη τους, τον µυθικό πέτρινο γίγαντα Άθω, ύψους 2.035 µέτρων. Η γη είναι κατάφυτη, χωρίς να είναι ιδιαίτερα λιπαρή. Γίνεται όµως τέτοια στους κήπους των σκηνωµάτων, όπου, αιώνες µοναστικού µόχθου, δηµιούργησαν γη καρπερή, από φυσικό λίπασµα, φυλλόχωµα µεταφερµένο από το δάσος.Η Χερσόνησος, πριν καθιερωθεί σε µοναχοπολιτεία, αποτελούσε τον τόπο όπου κατοικούσαν φύλα «δίγλωσσα», «Xαλκιδικόν ένι βραχύ, το δε πλείστον Πελασγικόν». Οι κοινότητές τους δεν ήταν παρά «µικρά πολίσµατα», ολιγάνθρωπα και περιορισµένης ιστορικής σηµασίας (Θουκυδίδης ΙV 109 - Στράβων VII 35). Ορισµένες πόλεις, εντός των ορίων της Χερσονήσου, µας είναι γνωστές: «∆ίον, Ολόφυξος, Ακρόθωον, Θύσσος, Κλεωναί» (Ηρόδοτος VII 22). Εκτός δε Χερσονήσου, βρίσκονται οι πόλεις : Πάνορµος, Στρατονίκη, Άκανθος, Σίγγος, Απολλωνία, Στάγειρα, Αµφίπολις, Γαληψός, Όλυνθος, Άσσα, Πύλωρος, Σίγγος, Σάρτη, Τορώνη, Ποτείδαια, Ουρανούπολις κ α. (Κλαύδιος Πτ., Γεωγρ. Υφ. 13, 11 - Ηρόδοτος V11 122. - Στράβων V11 35. - Στέφ. Βυζ., εκδ. Meinekii, 6. 65, 135, 229, 523, 557, 685).Ο Άθως συνέδεσε την ιστορία και µε δύο καταποντισµούς στόλων. Ο πρώτος συνέβη το 492 π.χ. όταν ο στρατηγός των Περσών Μαρδόνιος εκστρατεύει κατά των Αθηνών και της Ερέτριας. Στους βράχους του Νυµφαίου βυθίζονται τα 300 πλοία εκείνου, µαζί µε 20.000 οπλίτες. Το 411 π.χ. βυθίζονται 50 Σπαρτιάτικα πλοία, µε ναύαρχο τον Επικλέα (∆ιόδωρος Σικ., Βιβλ. Ιστ. XIII 41, 1-3). Ο εποικισµός του Άθω είναι αρχαιότατος και χάνεται στην αχλύ της πρωτοϊστορίας. Ως πρώτοι έποικοι αναφέρονται Πελασγοί από τη Λήµνο (Στράβων VII 35,). Μετά την λήξη του Τρωϊκού πολέµου, το 1184 π.χ. ,µεγάλες περιοχές κοντά στην Τροία, µέχρι και τη Χαλκιδική, βρίσκονται έρηµες και ακατοίκητες. Τότε δύο δυναµικές πόλεις της Εύβοιας, η Ερέτρια και η Χαλκίς, αλλά και η Άνδρος, πολίζουν τη Χαλκιδική, φυσικά και τον Άθω (Θουκυδ., IV 109 . - Στράβων Χ 8 VIII 31. - Στέφανος Βυζ. Όπ. π. σ. 685). Το επίτευγµα που πρέπει να αναφερθεί από την αρχαιότητα είναι το ότι κατά το 481 ολοκληρώθηκε η κατασκευή της διώρυγας του Άθω από τον Ξέρξη που διήρκεσε 3 χρόνια (Ηρόδοτος VII 22. - Στράβων VII 35. - Aίλιος Αριστ. - Παναθηναϊκός 120 - 122 και 126 - 128). Στη µυθολογία ο Άθως κατέχει µέρος σηµαντικό, αφού ήταν αφιερωµένος στο ∆ία (Αισχύλος, Αγαµέµνων 282. - Ησύχιος, στη λ. «Άθωος»). Την κορυφή του πατούσαν µόνο οι Θεοί, στο διάβα τους από τόπο σε τόπο, (Όµηρος Ξ 224 - 230). Ή έπεµπαν φρυκτωρίες, «λαµπρόν σέλας», επί µεγάλων κοσµοϊστορικών γεγονότων, όπως η πτώση της Τροίας (Αισχύλος, όπ. π.). Κατά το µεγάλο κοσµοϊστορικό και κοσµοχαρµόσυνο γεγονός του ευαγγελισµού των εθνών, ο Άθως δέχθηκε, πάλι, «λαπρόν σέλας», για να το καταπέµψει εν τω δέοντι καιρώ. Ο Απόστολος Παύλος και οι λοιποί θετοί συνοδοί του, περνούν πλάι του, «διοδεύοντες Αµφίπολιν και Απολλωνίαν» (Πρξ. Ιγ’ 1).
Εκχριστιανίζεται ταχύτατα, παρασκευαζόµενο την εσόµενη απογείωσή του. Με τον ισλαµικό επεκτατισµό, από τον Ζ’ αι., τα πολίσµατα του Άθω, δεχόµενα συχνές επιδροµές βάρβαρων φύλων, ερηµώνονται, επί ένα, ίσως και δύο αιώνες, ως προάγγελος της εισόδου σε µια νέα κλήση. Ο πρώτος οικιστής, ο οποίος και εγκανιάζει τη νέα κλήση του Άθω είναι ο Άγιος Πέτρος ο Αθωνίτης (Η’ αι.). Ο Πατήρ ασκήτευσε εδώ επί 53 χρόνια, χωρίς να συναντήσει άνθρωπο. Μετά την κοίµησή του, το µυροβλύζον σκήνος του, αλλά και η φήµη των ασκητικών παλαισµάτων του, ελκύουν τους πρώτους µιµητές, προερχόµενους µάλλον από την Παλαιστινιακή γη, ξεριζωµένοι από τις µοναστικές τους εστίες, λόγω της ισλαµικής προέλασης, Τούτο επιβεβαιώνεται και από τη χρήση ονοµασιών Παλαιστινιακών µονών στον Άθω. Όλοι τούτοι απετέλεσαν και την πρώτη ζύµη της Αγιορείτικης µοναχοπολιτείας, γι’ αυτό και επειδή είχαν ιστορία εικονόφιλης δράσης, συµµετείχαν στη Ζ’ Οικουµενική Σύνοδο, το 843 (Ιωσήφ Γενεσιος, Βόννης σ. 82). Κατά τον Θ’ αι., πολλοί επιφανείς ασκητές, µε τα ασκητικά τους παλαίσµατα, εµπεδώνουν την ονοµασία του Άθω ως ΑΟ. Κατά το 859 - 860, βρίσκεται να ασκητεύει εδώ ο Άγιος Ευθύµιος, µαζί µε τον Ιωσήφ. ∆ύο µαθητές του Αγίου, ο Ιωάννης ο Κολοβός και ο Όσιος Βασίλειος, ιδρύουν τις πρώτες µονές στον Άθω: ο πρώτος την οµώνυµη µονή κοντά στην Ιερισσό και ο δεύτερος άλλη οµώνυµη µονή στον αρσανά της Μ. Χιλανδαρίου. Ένας άλλος, σύγχρονός τους, ο Άγιος Βασίλειος εξ Αµορίου, ιδρύει µονύδριο στα ριζά του Άθωνα.
Το 883 εκδίδεται και το πρώτο αυτοκρατορικό χρυσόβουλλο, από τον Βασίλειο Ά Μακεδόνα, µε το οποίο και ευνοείται η απρόσκοπτη ανάπτυξη του ΑΟ σε µοναχοπολιτεία, µε το αίτηµα, οι εδώ ασκούµενοι να εύχονται «υπέρ της γαληνότητος και υπέρ παντός του των χριστιανών συστήµατος».Το δεύτερο χρυσόβουλλο εκδίδεται το 908, και το τρίτο το 934, όπου δείχνεται το αυτοκρατορικό ενδιαφέρον υπέρ του ΑΟ. Από δω διαπιστώνεται πως το πνευµατικό κέντρο του ΑΟ, µε διοικητικές αρµοδιότητες, µετεφέρθη από τον Ζυγό στις Καρυές και πως το Πρωτάτο, ως «καθέδρα των γερόντων», αποτελεί το σύµβολο της πνευµατικής εξουσίας και της παναγιορειτικής ενότητας. Το 942 - 944 , µε ειδικό επίσηµο έγγραφο, διευθετείται και η οριοθέτηση µεταξύ των Αθωνιτών και των Ιερισσιωτών, µε φυσικό σύνορο τον Ζυγό, όπως και σήµερα. Τον Ί αι. το ΑΟ επιβάλλεται ως πανορθόδοξη και οικουµενική µοναστική πολιτεία, από την παρουσία του Αγίου Αθανασίου, ο οποίος γεννήθηκε στην Τραπεζούντα το 930 και πέθανε στη Μεγίστη Λαύρα, που αυτός ίδρυσε, το 997. Το 961 ο Αθανάσιος, καλεσµένος στην Κρήτη, από τον ανδρείο στρατηγό και µετέπειτα αυτοκράτορα (963) Νικηφόρο τον Φωκά, συντελεί στην ανακατάληψη της Νήσου από τους σαρακηνούς που την κατείχαν. Η εκστρατεία εκείνη, µεγάλης σηµασίας για τη Μεσόγειο, στέφεται από επιτυχία, δι’ ευχών του Αγίου. Οι πειρατικοί θησαυροί στα 1.500 σπήλαια της Κρήτης περνούν στην κατοχή των νικητών. Ο Νικηφόρος παραχωρεί µε ευγνωµοσύνη στον δάσκαλό του, που συντέλεσε στην κατάληψη,µέρος εκείνου του θησαυρού, για να ιδρυθεί η Λαύρα. Η ανέγερση της Λαύρας εισάγει επαναστατική εποχή για τ’ αγιορείτικα πράγµατα, επειδή τα συντηρητικά στοιχεία του Άθω την αντιµετωπίζουν ως επικίνδυνη καινοτοµία, που ανέτρεπε τον ήδη διαµορφωµένο θεσµό του ερηµιτισµού στον Άθω. ∆ηµιουργείται κλίµα διχοστασίας και οι φιλονεικίες φτάνουν µέχρι τον αυτοκράτορα Ιωάννη τον Τσιµισκή (969 - 976), ο οποίος και στέλνει εδώ τον ηγούµενο της µονής Στουδίου Ευθύµιο. Ο Ευθύµιος επαναφέρει την ευταξία, εκδίδοντας και το Ά Τυπικό (972).
Ο ΙΑ΄ αι. αρχίζει µε το µεσουράνηµα του ΑΟ, το οποίο αναγνωρίζεται ως η µεγαλύτερη µοναστηριούπολη της οικουµένης, µε πρωτολογική και εσχατολογική εµβέλεια. Εδώ αλληλοπεριχωρούνται όλοι οι τρόποι µοναστικής άσκησης, από τον ακραίο ερηµιτισµό µέχρι και τον ιδιόρρυθµο. Οι µεγάλες Μονές είναι ήδη στερεωµένες: Μ. Λαύρα, Βατοπεδίου, Ιβήρων, Ξηροποτάµου, Ζωγράφου, ∆οχειαρίου, Φιλοθέου, Εσφιγµένου, Ρωσικού, Αµαλφηνών. Λειτουργούν και περί τα 180 µονύδρια, κελλιά και καλύβες, ενώ ο αριθµός των µοναχών ανέρχεται σε 3.000 και πλέον. Οι µεγάλες Μονές είναι αυτοδιοικούµενες και ανεξάρτητες από τη βουλή του Πρώτου. Και καλούνται «βασιλικαί», «µέγισται», «πρώται», ενώ οι άλλες χαρακτηρίζονται ως «ελάσσω», «δεύτεραι», «τα υπό τον Πρώτον µοναστήρια».
Το 1045 συντάσσεται το Β΄ Τυπικό, µε σκοπό την επαναφορά όσων αθετήθηκαν. Τα υπογράφει ο Κων/νος ο Θ΄, ο Μονοµάχος. Ο Πρώτος αναγνωρίζεται ως ο πρόεδρος, ο «προκαθεζόµενος» των συνάξεων, ενώ παράλληλα µε τη σύναξη των γερόντων λειτουργεί η µικρή σύναξη διάρκειας, η Επιστασία.
Αλλά, φευ, οι λαµπρές µέρες που το ΑΟ απλωνόταν υπέρλαµπρο, φτάνουν στο τέλος. Η Αγιορείτικη κοινότητα κινδυνεύει συθέµελα µε τη βέβηλη κυριαρχία επί µεγάλου µέρους της βυζαντινής επικράτειας, µαζί και του Άθω, από τους σταυροφόρους της ∆΄ σταυροφορίας (1204). Τώρα το ΑΟ, µε γράµµα του Πάπα Ιννοκεντίου Γ΄ (27/11/1206), υπάγεται πολιτικά στο «κράτος», της Θεσσαλονίκης υπό τον Βονιφάτιο de Montisterrati και εκκλησιαστικά υπό τον «επίσκοπο» Σαµάρειας - Σεβάστειας, συµβατικής παπικής επισκοπής στη Θράκη (PL 215, 1030).Από δω και στο εξής, η τυραννία, οι αρπαγές, οι ταπεινώσεις, οι φόνοι θα είναι τρόπος ζωής. Τα µοναστήρια «αθρόον απέσβη καθάπαξ ρεύσαντα, των ενοικούντων δίκην ιερείων απανθρώπως ανηρηµένων» (PG 145, 432 εξ. 140, 1061BC).
Tο 1222 ο δεσπότης Ηπείρου Θεόδωρος ∆ούκας ανακαταλαµβάνει τη Μακεδονία και το Όρος βρίσκεται πάλι ελεύθερο. Το 1261, µε την ανακατάληψη της Πόλης, το Όρος ανανεώνει τους δεσµούς του µε το Πατριαρχείο. Η κατάσταση όµως θα παραµείνει ρευστή, επιτεινόµενη από τις συχνές εφόδους των Βουλγάρων, Σικελών, Φράγκων, Τούρκων.
Ενώ ήταν ακόµη νωπή στους Έλληνες η ζοφερή µνήµη της λατινοκρατίας, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ ο Η΄ αρχίζει τις προσπάθειες για την ένωση της Ορθοδοξίας µε τον παπισµό, που οι εκπρόσωποι του τελευταίου εννοούσαν ως υποταγή και απορρόφηση. Η ένωση εκείνη συντελείται το 1277. Οι Αγιορείτες µε σεβασµό, αλλά και σταθερότητα µηνύουν του αυτοκράτορα και της Συνόδου να ανανήψουν, όµως ο Μιχαήλ «εξ τόσον γαρ παρωξυσµένοςήν, λογισµοίς αγρίοις διεκβακχευθείς» ώστε κατεδίκαζε σε ποινή την κάθε κίνηση: «µόνον τινά κινηθέντα . . .» (Παχυµέρης, Ε΄ 18, 24 ςτ΄ 24). Το ΑΟ κόβει το µνηµόσυνο του αυτοκράτορα κι αυτός στέλνει εδώ στρατεύµατα, να εκδικηθούν: «διέταξε πάντας (Αγιορείτες) µαχαίρας έργον γενέσθαι». Μονές πυρπολήθηκαν, καθώς και το Πρωτάτο: «πυρί παρέδωσαν το Πρωτάτον άπαν συν τη εκκλησία» (αυτ. Ε΄ 24 - Lawrent και Darrouzes, Dossier Grec de l’ Union de Lyon, 1976, σ. 487 - 507). Μετά το θάνατο του Μιχαήλ, αυτοκράτορας ανακηρύσσεται ο γιος του Ανδρόνικος Β΄ (1282 - 1328) που έριξε το βάρος στην ανασυγκρότηση και την επούλωση των πληγών, εκδίδοντας, ειδικά για το ΑΟ πάνω από 100 χρυσόβουλλα. Κατά το διάστηµα 1307 - 08, ένα κύµα καταλάνικων συµµοριών, µε επικεφαλής έναν εβραίο τσαρλατάνο, τον Arnaldo de Villanova, κατακλύζει τον Άθω, φέρνοντας την καταστροφή. Με την προέλαση των Σέρβων και την επίσκεψη του κράλλη Στέφανου Dusan, το 1347 - 48, Σέρβοι αρχιερείς ζητούν να υπαγάγουν τον Άθω υπό το νεωστί εµφανισθέν πατριαρχείο των Σέρβων. Οι Αγιορείτες, δι’ ενεργειών του Πατριάρχη Φιλόθεου Κόκκινου, µετέρχονται ελιγµό, δηλώνοντας εξάρτηση από τον Έλληνα επίσκοπο Ιερισσού, για λίγα χρόνια. ∆ύοντος του αιώνος, εκδίδεται και το Γ΄ Τυπικό, το 1393.
Μέχρι εδώ, ένα ιστορικό πανόραµα της παρουσίας και δραστηριότητας του Άθω δίνει την εικόνα τούτη: ο Άθως µεταποιείται σε ασκητικό κέντρο και αποκτά ταυτότητα (Θ΄ αι) υποστασιώνεται µε νόµους και τυπικά (Ι΄ αι.) συγκροτείται κτιριακά και απλώνεται ανάλογα µε τη φήµη του (ΙΑ΄ αι.) δοκιµάζει την έξαρση και την ύφεση σε δυναµικές µορφές (ΙΒ΄ αι.) υπερβαίνει τις επικίνδυνες καµπές της ιστορίας µε σύνεση και βούληση (ΙΓ΄ αι.).
Όµως ο αιώνας, όπου το ΑΟ θα θριαµβεύσει δυναµικά και για πρώτη φορά, στη θεολογία, την τέχνη, τον µυστικισµό, θα είναι ο Ι∆΄! ο αιών του Ησυχασµού. Ο Ησυχασµός δεν είναι απλώς ένα κίνηµα, είναι άσκηση και βίωση της Ορθοδόξου πνευµατικότητος, είναι µέθεξη του κεκρυµµένου µυστηρίου, είναι θεολογική ανάταση και βυθισµός σε απρόσιτες διανοίξεις του δόγµατος. Μόνο εδώ συνέτρεξαν η αριστοκρατικότητα της πνευµατικής κοινωνίας µε την ταπεινοφροσύνη του ησυχαστικού βίου. Εδώ ο Θεολόγος κοινωνεί µ’ ένα συγκροτηµένο και συνεπές σύστηµα, ο µυστικός µ’ έναν αυθεντικό και αλάθητο κανόνα πνευµατικής ζωής, ο καλλιτέχνης µε µιάν ανεξάντλητη πηγή έµπνευσης (βλ. περισσότερα, ∆ωρόθεος Μον., Το Άγιον Όρος, 1985, σ., 66 - 77).
Το 1380 το ΑΟ κυριεύεται για µια 25ετία από το «δυσσεβές και θεοµισές και παµµίαρον γένος των οθωµανών» («Νέος Ελληνοµνήµων 16, 1922, 10) και το 1403 ο γενναίος Βασιλιάς Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγος ανακαταλαµβάνει τη Μακεδονία µέχρι τα Τέµπη, αναγκάζοντας τους Τούρκους, µε ειδικό όρο της 29/09/1404, να µην εισέρχονται στο Όρος ούτε να ενοχλούν τους µοναχούς.Οι πιστοί του Αλλάχ δεν ληστεύουν µόνο τις περιουσίες, δεν καταλύουν µόνο τα κτίσµατα εκ θεµελίων, δεν πυρπολούν τις καλλιέργειες, αλλά αγρεύουν και τους ανθρώπους ως αιχµαλώτους.
Το 1424 το ΑΟ παραδίδεται στο σουλτάνο Μουράτ Β΄, αφού απέσπασε την υπόσχεσή του ότι θα γίνουν σεβαστά τα θέσµια του Άθω. Τώρα οι Αγιορείτες καλούνται να χρησιµοποιήσουν όλη την επίνοιά τους, αλλά και χρήµα πολύ, για να τηρήσουν τον Άθω ακέραιο, που στέναζε από τα υπέρογκα χαράτσια, τις αυθαιρεσίες των κρατικών οργάνων, τον στρατωνισµό οπλιτών, τις πειρατικές και ληστρικές εφόδους. Τις κρίσιµες εκείνες ώρες αναδέχονται την προστασία του Άθω οι οµόπιστοι ηγεµόνες του Βορρά: της Ουγγροβλαχίας, της Μολδαβίας, της Γεωργίας, της Ρωσίας. Από το Β΄ µισό του ςτ΄ αι. το σκοτάδι πυκνώνει, αφού η τυραννία συστηµατοποιείται. Το 1568 ο πολυχρονεµένος σουλτάνος Σελίµ Β΄ προβαίνει στη δήµευση των αγιορειτικών κτηµάτων, µαζί και όλης της ακίνητης περιουσίας τους. Οι Μονές, για να τ’ αποκτήσουν πάλι, καταφεύγουν σε εβραίους τοκογλύφους, µε συνέπεια να κινδυνεύουν να περιέλθουν στην κατοχή εκείνων. Η απειλή ήταν µεγάλη και ορατή. Ο Άγιος ∆ιονύσιος, τέκνο του ΑΟ, που ασκήτευε στο Θεσσαλικό Όλυµπο, µέγει τους Αγιορείτες, γι’ αυτή τους την αφροσύνη:Είχατε πολλά πολύτιµα αντικείµενα, «και δεν τα επωλήσατε, αµέ τα εδώσατε εις τους εβραίους, τους εχθρούς του Θεού και τα εκέρδησαν µόνον δια τον τόκον . . .» (Meyer, σ. 218 εξ.). Συγχρόνως τους παρηγορεί ότι υπάρχουν πολλοί άγιοι στο Όρος. Ο αριθµός των µοναχών, κατά την περίοδο εκείνη, υπερβαίνει τις 6.000 (βλ. ∆ωροθέου, τόµ., Β΄σ. 117, σηµ. 6). Τότε, το 1574, εκδίδεται και το Ε΄ Τυπικό.
Ο Ελληνισµός και το ΑΟ οµοίως, προετοιµάζονται για την αποτίναξη του ζυγού. Οι προετοιµασίες, πάντοτε αθόρυβες, γίνονται σε όλα τα επίπεδα. Οι νεοµάρτυρες, ψυχές έµπληστες φλόγας και πάθους, είναι εκείνοι που σφραγίζουν µε το αίµα τους την πίστη και την ελληνικότητά τους, ενώ οπλίζουν µε δύναµη και πάθος τις ψυχές των υποδούλων. Χιλιάδες οι νεοµάρτυρες κι ένας στους δύο ειν’ Αγιορείτης. Ακολουθούν οι δυνάµει µάρτυρες: οι αλείπτες νεοµαρτύρων, οι λόγιοι, οι εθναπόστολοι, οι οπλουργοί, οι αρµατολοί, οι δάσκαλοι, οι Φιλικοί, οι Προφήτες. Από τους τελευταίους να αναφερθεί ο πάµµεγας Πατροκοσµάς (1714 - 79), που σαν Άτλαντας κράτησε στους ώµους του τον Ελληνισµό. Επί 19 χρόνια οργώνει τα Βαλκάνια, κυρίως την Ελλάδα. Εµψυχώνει και εµπνέει τον περίτροµο ραγιά, θυµίζοντάς του την ευγενή καταγωγή του και την υπεροχή του έναντι των τούρκων και των εβραίων, όπου οι πρώτοι τον ταπεινώνουν ανελέητα και οι δεύτεροι τον καταδολιεύονται µε σατανικότητα. Το µήνυµα της Επανάστασης βρίσκει τον Άθω να δονείται από πάθος. Ο ξεσηκωµός ήταν καθολικός, χωρίς αµφιταλαντεύσεις. Οι Αγιορείτες που συµµετείχαν σ’ αυτήν ορίζονται από χίλιοι εώς υπερδισχίλιοι (βλ. ∆ωροθέου σ.132 σηµ. 7). Όµως τα πυροµαχικά τέλειωσαν και αρχίζει η αναστροφή, ανατριχιαστική στην περιγραφή της. Ο Άθως θα αργήσει να ελευθερωθεί. Στις 2/11/1912 απελευθερώνεται µε τη δυναµική παρουσία της ναυαρχίδας «Αβέρωφ» και ναύαρχο τον θρυλικό Παύλο Κουντουριώτη. Η άνοδος που άρχισε από την αρχή του αιώνα, έφτασε στο αποκόρυφο το 1917. Μοναχοί που φτάνουν τις 10.000, έµποροι και τεχνίτες 500 - 600, καταστήµατα και εργαστήρια 120, ναυτιλιακές εταιρίες 3. Το 1924 ψηφίζεται ο Καταστατικός Χάρτης, µε τον οποίο καθορίζονται οι σχέσεις ΑΟ και Ελληνικού Κράτους. Το 1963 γιορτάζεται µε βυζαντινή µεγαλοπρέπεια και χάρη η επέτειοςτης Χιλιετηρίδος του ΑΟ, το τελευταίο µεγάλο και λαµπρό γεγονός στην πολύπλαγκτη ιστορία του Άθω. Οι µοναχοί σήµερα κοντεύουν τους 1.500.
Μοναχός ∆ωρόθεος Αγιορείτης
Πηγή ενημέρωσης http://www.mountathos.gr/

Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό μου αρχείο.

Η Ιερά Μονή Ξενοφώντος

Η Ιερά Μονή Ξενοφώντος, χτισµένη στη δυτική παράλια όχθη της χερσονήσου, βρίσκεται µεταξύ των Ιερών Μονών ∆οχειαρίου και Αγίου Παντελεήµονος. Η ιστορία της µονής είναι µακραίωνη και ανάγεται πίσω στον 10ο και 11ο αιώνα, εποχή που ιδρύθηκε και η Μεγίστη Λαύρα. Κτίτορας της µονής είναι ο Άγιος Ξενοφών, ο οποίος διετέλεσε και ηγούµενός της. Οι περιπέτειες δεν έλειψαν από τη ζωή της µονής ήδη από τον καιρό της σύστασής της. Ένα τέτοιο περιστατικό αποτελεί και η διένεξη που δηµιουργήθηκε στο τέλος του 11ου αιώνα µε τον κατά κόσµο ευνούχο Στέφανο - και µετέπειτα µοναχό Συµεών-, δρουγγάριο του αυτοκράτορα Νικηφόρου Βοτανειάτη. Αρχικά, αν και η είσοδος του Στεφάνου στην τάξη των µοναχών ευνόησε τη µονή µε την παροχή χρηµάτων που είχαν ως αποτέλεσµα την ανέγερση κτηριακών εγκαταστάσεων, µετέπειτα η πορεία του ως ηγουµένου της µονής τον έφερε σε σύγκρουση µε την πλειονότητα των µοναχών, µε συνέπεια την αποµάκρυνσή του από το µοναστήρι. Η προσφυγή του Συµεών στον αυτοκράτορα Αλέξιο Κοµνηνό κατέληξε στην, µε αυτοκρατορική εντολή, επαναφορά του.
Εκτός από τα επεισόδια µε εσωτερικό χαρακτήρα, υπάρχουν και εκείνα που έχουν εξωτερικές αιτίες. Ως παράλια µονή, η Ξενοφώντος, έγινε πολλές φορές στόχος πειρατικών επιδροµών. Το 13ο αιώνα µάλιστα καταστράφηκε από Λατίνους πειρατές. Στο Γ΄ Τυπικό κατέχει την όγδοη θέση, ενώ σήµερα η ιεραρχική θέση της µονής είναι η δεκάτη έκτη. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας υποστηρίχθηκε είτε από εύπορους πιστούς βλάχικης καταγωγής είτε από τις προσόδους που έρχονταν από τη σκήτη "Ρόµβας" και δύο χωριά που της είχαν δωρηθεί από Ρουµάνους ηγεµόνες.
Κατά τον 16ο αιώνα η πλειονότητα των µοναχών ήταν Σλάβοι. Τον 17ο αιώνα βρέθηκε να χρωστά υπέρογκα ποσά σε ένα συνδικάτο Εβραίων τοκογλύφων µε αποτέλεσµα την οικονοµική της εξαθλίωση µέσα σε µια γενικότερη ατµόσφαιρα παρακµής που παρατηρείται την εποχή αυτή στον Άθω. Το 18ο αιώνα ανασυγκροτείται, µε πρώτο της µέληµα την επιστροφή στο κοινοβιακό σύστηµα το 1784. Ο ηγούµενος Παΐσιος ο Λέσβιος µε τη δραστηριότητά του προσέθεσε νέα κτίρια και ξαναζωντάνεψε τη µονή. Τότε άρχισε και η ανέγερση του νέου µεγάλου Καθολικού στα βόρεια του µοναστηριού, το οποίο και τελείωσε µετά την έναρξη της επανάστασης του 1821.
Στη νότια πλευρά της µονής είναι το παλαιό Καθολικό, διακοσµηµένο µε παλαιοχριστιανικά σύµβολα, η κατασκευή του οποίου πάει πίσω στον 11ο αιώνα, αν και πέρασε από διάφορες φασεις µε διαδοχικές προσθήκες (κοσµείται µε ξύλινο τέµπλο του 17ου αιώνα, ενώ οι τοιχογραφίες του έχουν επιζωγραφηθεί). Το 1864 χτίστηκε το κωδωνοστάσιο και το 1901 τοποθετήθηκε η φιάλη του αγιασµού.
Η µονή αριθµεί περί τα 600 χειρόγραφα και περί τις 7,000 έντυπα βιβλία. Αξιόλογα έργα τέχνης είναι δύο εικόνες του 14ου αιώνα, οι άγιοι Γεώργιος και ∆ηµήτριος και η γνωστή θαυµατουργή εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας. Στα κειµήλια του µοναστηριού περιλαµβάνονται µέρος του Τιµίου Ξύλου, πολύτιµες λειψανοθήκες µε λείψανα αγίων, εκκλησιαστικά σκεύη και άµφια. Η µονή διαθέτει 11 παρεκκλήσια, 6 εξωκκλήσια και έχει ως εξαρτήµατα τη σκήτη του Ευαγγελισµού της Θεοτόκου µε 22 Καλύβες, που δυστυχώς παρακµάζει λόγω λειψανδρίας. Η µονή έχει περί τους τριάντα φιλόπονους µοναχούς.

Η Ιερά Μονή Καρακάλλου

Η Ιερά Μονή Καρακάλλου είναι κτισµένη πάνω σε πλαγιά µεταξύ των µονών Μεγίστης Λαύρας και Ιβήρων. Από τις παραδόσεις που αναφέρονται στην ίδρυσή της, η πιο πιθανή είναι αυτή που θέλει ως κτίτορα της µονής κάποιο µοναχό µε το όνοµα Καρακάλας ή Καρακαλάς στις αρχές του 11ου αιώνα. Η αναφορά της µονής σε πράξη του Πρώτου Νικηφόρου (1018) και η παράλειψή της στο Β΄ Τυπικό είναι δείγµα της πολυτάραχης πορείας του µαναστηριού.
Τον 13ο αιώνα µετά την επέλαση πειρατών και Λατίνων η Καρακάλλου οδηγείται σε παντελή ερήµωση. Η σωτήρια επέµβαση των Παλαιολόγων αυτοκρατόρων Ανδρονίκου Β΄ και Ιωάννη Ε΄ και του πατριάρχη ΚΠόλεως Αθανασίου ξανάδωσε ζωή στο µοναστήρι. Ο αριθµός των µοναχών αυξήθηκε και η µονή ανακαινίστηκε. Ωστόσο η µονή έγινε και πάλι στόχος πειρατικών επιδροµών. Τον 16ο αιώνα µε τη συµβολή του ηγεµόνα της Βλαχίας Ιωάννη-Πέτρου -ο οποίος και µόνασε τελικά στη µονή - και κατόπιν άδειας του Σουλτάνου Σουλεϊµάν, η µονή ξανακτίστηκε. Τον 17ο αιώνα στην Καρακάλλου δωρήθηκε το µετόχι του αγίου Νικολάου στην Ισµαηλία.
Στη διάρκεια της δεύτερης οικοδοµικής φάσης της µονής επισκευάστηκαν παλαιότερες κατασκευές και έγιναν προσθήκες. Τέλος δηµιουργήθηκε ανάγκη ανακατασκευής µεγάλου µέρους των κτηριακών της εγκαταστάσεων µετά την σαρωτική πυρκαγιά του 1875. Στους αγώνες κατά των Τούρκων η Καρακάλλου πήρε ενεργό µέρος. Από τα κτίσµατά της πολύ αξιόλογο έργο είναι ο πύργος του Πέτρου, που κτίστηκε τον 16ο αιώνα και είναι ο µεγαλύτερος απ' όλους τους αγιορείτικους πύργους.
Η µονή κατέχει την ενδέκατη θέση ανάµεσα στις αγιορείτικες µονές. Έχει 5 παρεκκλήσια, 2 εξωκκλήσια και 18 Κελλιά. Το Καθολικό της είναι κτίσµα του 16ου αιώνα µε επιπλέον προσθήκες στους µετέπειτα αιώνες και τιµάται στη µνήµη των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Η σηµερινή τράπεζα της µονής είναι κτίσµα του 1875 αλλά η αρχική της µορφή είναι πολύ παλαιότερη.
Στα κειµήλια της µονής εντάσσονται άµφια και λειτουργικά σκεύη, η κάρα του αγίου αποστόλου Βαρθολοµαίου και του αγίου Χριστοφόρου και ένα τεµάχιο Τιµίου Ξύλου. Στη βιβλιοθήκη της Καρακάλλου φυλάσσονται 279 χειρόγραφα και περίπου 2,500 έντυπα βιβλία. Σήµερα αριθµεί περί τους 30 µοναχούς.

Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου

Η Ιερά Μονή Κουτλουµουσίου είναι κτισµένη κοντά στις Καρυές και είναι αφιερωµένη στη Μεταµόρφωση του Σωτήρος. Η ετυµολογία του ονόµατος σχετίζεται πιθανότατα µε δυο φάσεις της ζωής του µοναστηριού. Μονή µε το όνοµα Κουτλουµούσι αναφέρεται ήδη σε έγγραφο του 1169 και θα πρέπει να την ταυτίσουµε µε την σηµερινή. Ωστόσο δεύτερος ιδρυτής της µονής θεωρείται κάποιος Κουτλουµούσης από την εκχριστιανισµένη δυναστεία των Σελτζουκιδών.Κατά αλλους ιδρύθηκε, σύμφωνα με την παράδοση, το 13ο αι. από έναν Τούρκο με το όνομα Κουτλουμούς -αργότερα βαφτίστηκε χριστιανός με το όνομα Κωνσταντίνος.
Τον 14ο αιώνα το Κουτλουµούσι έζησε δύσκολες στιγµές µε τις ληστρικές επιδροµές των Καταλανών που σφράγισαν µια πορεία αποδυνάµωσης και κάµψης η οποία είχε αρχίσει ήδη από τον12ο αιώνα. Η περίοδο ακµής του µοναστηριού ήρθε µε τη φωτισµένη καθοδήγηση του ηγουµένου Χαρίτωνα από την Ίµβρο το δεύτερο µισό του14ου αιώνα. Ο Χαρίτων εξασφάλισε σηµαντική βοήθεια από τον Ιωάννη Βλαδισλάβο διατηρώντας τα προνόµια των Ελλήνων έναντι των εκεί εγκαταβιούντων Ρουµάνων. Το 1393 το µοναστήρι κατεστάθηκε σταυροπηγιακό. Στις αρχές του 15ου αιώνα Κουτλουµουσιανοί µοναχοί κατοίκησαν και προσάρτησαν την έρηµη µονή του αγίου Αλυπίου. Με πατριαρχικό σιγίλλιο το 1428 η µονή Αλυπίου απορροφήθηκε από το Κουτλουµούσι το οποίο απέκτησε περισσότερη δύναµη.
Την ακµή διαδέχθηκε η παρακµή στην οποία συνέβαλε και η µεγάλη πυρκαγιά του 1497. Το 1767 ακόµη µια πυρκαγιά κατέστρεψε την ανατολική πλευρά της µονής. Η συνδροµή του πατριάρχη Αλεξανδρείας Ματθαίου Γ΄ υπήρξε καθοριστική στην ανακαίνιση της µονής. Τον 19ο αιώνα (1857 και 1870) η φωτιά µε σφοδρότητα έρχεται και πάλι να πλήξει τα κτίρια της µονής. Οι επισκευές τελεσφόρησαν µε τη φιλότιµη προσπάθεια του ηγουµένου Μελετίου. Η τελευταία πυρκαγιά που συνέβη είναι αυτή του 1980, οι ζηµίες της οποίας πρόσφατα αποκαταστάθηκαν.
Το Καθολικό της Κουτλουµουσίου ανάγεται στον 16ο αιώνα και αποτελεί κλασικό δείγµα αγιορειτικής αρχιτεκτονικής, ενώ οι αρχικές αγιογραφίες του έχουν επιζωγραφηθεί. Η φιάλη και το κωδωνοστάσιο είναι έργα του 19ου αιώνα. Στην κατοχή της µονής βρίσκονται 18 Κελλιά και η ωραία σκήτη του Αγίου Παντελεήµονος (1790) µε 22 Καλύβες. Ιδιαίτερης καλλιτεχνικής αξίας είναι το ξυλόγλυπτο τέµπο. Η µονή διαθέτει 7 παρεκκλήσια και ισάριθµα εξωκκλήσια. Στο παρεκκλήσι της Φοβεράς Προστασίας υπάρχει και η οµώνυµη θαυµατουργή εικόνα της Παναγίας. Στη µονή φυλάσσονται πολλά λείψανα αγίων, ιερά άµφια και ενδιαφέρουσες φορητές εικόνες. Στη βιβλιοθήκη στεγάζονται 662 χειρόγραφα και περί τα 3,500 έντυπα βιβλία. Το Κουτλουµούσι κατέχει την έκτη θέση στην ιεραρχία των µονών και όπως όλα τα σηµερινά αθωνικά καθιδρύµατα είναι κοινόβιο. Οι µοναχοί του είναι περίπου 20.