Το μεν ουν αμαρτήσαι ανθρώπινον υπάρχει το δε απελπίσαι, σατανικόν και ολέθριον

Η διδασκαλία της Εκκλησίας δέχεται τους δαίμονες ως εκπεσόντες αγγέλους. Κατ’αυτό τον τρόπο, τους τοποθετεί εντός του πλαισίου των δημιουργημάτων του Θεού. Κατά συνέπεια ,απορρίπτει τη σχετική αντίληψη του συστήματος της Διαρχίας  ότι τα όντα αυτά προέρχονται από την αρχή του κακού , η οποία βαίνει παράλληλα προς την αρχή του αγαθού, δηλαδή τον Θεό. Την ύπαρξη των δαιμόνων μαρτυρούν και η Αγία Γραφή και η Ιερά παράδοση. Ενδεικτικά θα μνημονεύσουμε ορισμένες σχετικές μαρτυρίες.
Ήδη στο βιβλίο της Γενέσεως γίνεται αναφορά για την ύπαρξη και τη δράση του διαβόλου, ο οποίος, με τη μορφή του όφεως , οδήγησε τους πρωτόπλαστους ,τον Αδάμ και την Εύα, στην πτώση. Σαφής είναι η μνεία του διαβόλου και στο βιβλίο του Ιώβ: «Και εγένετο ως η ημέρα αύτη και ιδού ήλθον και άγγελοι του Θεού παραστήναι ενώπιον του Κυρίου, και ο διάβολος ήλθε μετ’αυτών» . Στο βιβλίο της Σοφίας Σολομώντος τονίζεται η δράση του διαβόλου ως συντελεστή της απώλειας της μακαριότητας του ανθρώπου: «φθόνω δε διαβόλου θάνατος εισήλθεν εις τον κόσμον». Επίσης, στην Καινή Διαθήκη οι μαρτυρίες περί διαβόλου είναι πολυπληθείς. Ολόκληρη η ζωή και το έργο του Κυρίου αποβλέπουν στην εξουδετέρωση του σατανά από τη ζωή του ανθρώπου και την εκμηδένιση της τυραννίας του.
 Ο σατανάς θεωρείται ως ο άρχων του κόσμου τούτου, εκείνος που ανακόπτει την επικράτηση της βασιλείας του Θεού επί της γης. Ο Ιησούς υφίσταται τους πειρασμούς από τον διάβολο στην έρημο. Ο σατανάς έρχεται και απομακρύνει τον θείο λόγο ο οποίος σπάρθηκε στους ανθρώπους και επιπροσθέτως σπέρνει ζιζάνια αμαρτίας και πονηρίας. Μνεία των δαιμόνων γίνεται και στην Ιερά Παράδοση. Αιτία της έκπτωσης των δαιμόνων από την αγγελική τάξη και ζωή υπήρξαν η υπερηφάνεια, η έπαρση, η αλαζονεία, η ανταρσία. Οι εκπεσόντες άγγελοι, δηλαδή οι δαίμονες στερήθηκαν τη δυνατότητα τη μετανοίας σε αντίθεση με τον άνθρωπο που μπορεί να μετανοήσει επειδή ακριβώς το σώμα ασθενεί.
Το έργο των δαιμόνων είναι η αντενέργεια στο θέλημα του Θεού. Η υπονόμευση του απολυτρωτικού έργου του Σωτήρα και η αντίδραση στην οικειοποίηση της σωτηρίας εκ μέρους του ανθρώπου. Το έργο του διαβόλου είναι ποικιλόμορφο , αλλά πάντοτε έχει στόχο αρνητικό, καταστρεπτικό , ολέθριο. Στην αρνητική αυτή αποστολή προβαίνουν οι δαίμονες είτε δραστηριοποιούμενοι οι ίδιοι εναντίον των ανθρώπων είτε χρησιμοποιώντας για την επιτέλεση του θεόμαχου τούτου έργου τους ασεβείς εναντίον των ευσεβών, τους απίστους κατά των πιστών. Το έργο των δαιμόνων επιτελείται κατά θεία παραχώρηση. Δηλαδή ο Θεός αφήνει ελεύθερο το πεδίο στους δαίμονες να δρούνε έχοντας ως αντικείμενο ενεργείας τους τον άνθρωπο. Αυτό γίνεται για να δοκιμαστεί ο άνθρωπος και να φθάσει μετά από πολύ πνευματικό αγώνα στην πνευματική του τελείωση αλλά και για να τιμωρηθεί για τις αμαρτίες και παραβιάσεις του θείου θελήματος που ο ίδιος ο άνθρωπος διαπράττει. Η δράση τους δεν εστιάζεται μόνο στους ανθρώπους οι οποίοι κινούνται εντός των παθών αλλά και σε εκείνους που είναι κοντά στο Θεό.
Με το έργο των δαιμόνων συνδέεται και η μαγεία, η λευκή και η μαύρη. Η μαγεία δεν έχει καμιά σχέση με τον Θεό. Όποιος χρησιμοποιεί την μαγεία επικλήνεται καθαρότατα τον διάβολο.
  Ο άνθρωπος που ζει εν Χριστώ και κατά Χριστόν έχει τη δύναμη να αντιμετωπίσει τις μεθοδεύσεις και τις επιθέσεις του διαβόλου. Κάνοντας χρήση του αυτεξουσίου του ο άνθρωπος μπορεί να αναδειχθεί νικητής στον αγώνα κατά του διαβόλου. Βρισκόμενος ο άνθρωπος σε συνεχή και αδιάλειπτη εγρήγορση και πάντοτε μαζί με την θεία επικοινωνία και κοινωνία καθίσταται ισχυρός και ακατανίκητος. Επιπλέον αντιλαμβάνεται την περιορισμένη δύναμη του ισχυρού σε αντίθετη περίπτωση «πεπτωκότος αγγέλου». Ο Νείλος ο ασκητής μας τονίζει περί τούτου: «Το μέν ούν αμαρτήσαι ανθρώπινον υπάρχει το δε απελπίσαι, σατανικόν και ολέθριον».

Χρίστος Θεοδώρου
Θεολόγος