Τα κάλαντα...

"Εγώ ειμί το Α και το Ω, λέγει Κύριος ο Θεός…".
Τα αλφαβητάρια τα συναντούμε και στην μεταβυζαντινή ποίηση.
Ο Μιχαήλ Περάνθης παρατηρεί:
Κατά κανόνα αποτελούν ένα στιχουργικό παίγνιο για την ενασχόληση ερασιτεχνών.
Καλλιεργήθηκαν ωστόσο ευρύτατα και πριν απ’ την Άλωση και μετά τον ιε’ αιώνα.
Αφθονούν επίσης στην εκκλησιαστική ποίηση και γνώρισαν γενικά τέτοια διάδοση, ώστε επηρέασαν ακόμη και το δημοτικό μας τραγούδι.
Η συγκεκριμένη παρατήρηση επιβεβαιώνεται από πολλά παραδείγματα.
Ενδεικτικά σημειώνουμε την Αλφάβητο της Αγάπης (καταλόγια – στίχοι περί έρωτος και αγάπης) και τα ποντιακά κάλαντα των Χριστουγέννων που μας ενδιαφέρουν εδώ.
Το Αλφαβητάρι Κοτυώρων Πόντου είναι τα γνωστά πλέον – και ως "βυζαντινά" - κάλαντα
"Άναρχος Θεός…".
Το γλωσσικό και το μουσικό ιδίωμά τους παραπέμπουν στην υμνογραφία της Εκκλησίας.
Είναι αποκαλυπτική η είδηση του Τυπικού της Μονής της Κρυπτοφέρρης στη Ρώμη (έτος 1722):
"Εν ταύτη τη ημέρα εν τη νυκτί της του Χριστού Γεννήσεως, εν καιρώ της ευλογίας της Τραπέζης, κατά το έθος, δύο ψάλται εκφώνως άδουσι τόδε το Άσμα, κατ’ Αλφάβητον, εις την Γέννησιν του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού".
Το άσμα αυτό ψαλλόταν στην Καππαδοκία και από κει, όπως φαίνεται, μεταφέρθηκε στην εν λόγω Μονή της Ρώμης.
Μετά από κάθε στίχο υπάρχει η βυζαντινή επωδός:
"Ερουρέμ, ερουρέμ, έρου, ερουρέμ, Χαίρε άχραντε".
Η επωδός αυτή αλλάζει ως προς τα λόγια, καθώς ψάλλονται οι κατ’ αλφάβητον στίχοι.
Παραμένει βέβαια ίδια η μελωδία:
"Εριρέμ, τεριρέμ, εριρέμ και τενενά, Χαίρε Δέσποινα" και
"Άγιος, Άγιος, Άγιος υπάρχεις και Κύριος".
Τα κάλαντα αυτά εκφράζουν την θεολογία της Εκκλησίας για το μέγα γεγονός της σάρκωσης του Λόγου.